Diabetik diyeti , diyetin temel ilkeleri aynı olsa da kişiye özeldir. Çünkü, her kişinin beslenmesini etkileyen temel özellikler (Boy uzunluğu, vücut ağırlığı, ideal ağırlık, fiziksel aktivite, sosyo-ekonomik düzey, kan şekeri oranı, verilen ilaç ya da insülin tadavisi gibi) birbirinden farklıdır.
Diabet diyeti her hasta için özel
olarak bir diyetisyen tarafından hazırlanmalı, bir diabetik de sadece kendisi
için özel hazırlanan diyeti uygulamalıdır.
Daha sonra da sıkça söz edeceğimiz besin grupları nelerdir onları tanıyalım ;
· Süt Grubu
Süt, yoğurt, ayran
· Et Grubu
Peynir, yumurta, tavuk, balık, dana
eti vb.
· Ekmek Grubu
Tahıllar, kurubaklagiller, kestane,
patates vb.
· Sebze Grubu
Domates, marul, taze fasulye, havuç
vb.
· Meyve Grubu
Muz, karpuz, üzüm, elma vb.
· Yağ Grubu
Zeytinyağı ve diğer bitkisel sıvı
yağlar, zeytin, fındık, fıstık vb.
Diabetikler İçin Temel Beslenme Önerileri Nelerdir ?
1. Enerji
Gereksinimi ile İlgili
Eğer diabetik kişinin vücut ağırlığı
olması gerekenden fazla ise kilo vermelidir.
Bunu sağlamak için, uzun süreli
ve kalıcı bir şekilde kilo vermesi gerekir.
Çok düşük kalorili diyetler, kan
glukoz düzeyinin aşırı düşmesine sebep olacağından uygulanmamalıdır.
Her hafta aynı kıyafetle
ve aynı saatte tartılarak vücut ağırlığı kontrol edilmelidir.
2. Öğünlerin
Düzenlenmesi İle İlgili
Kan glukoz düzeyinin normal sınırlarda
tutulması için öğün sıklığı ve sayısı önemlidir. Besinlerin 3 ana 3 ara
öğünde tüketilmesi en uygun olanıdır. Böylelikle insülin kullanımı daha
dengeli olacak ve insüline olan gereksinme azalacaktır.
3 ana öğünde (sabah, öğle, akşam)
mutlaka ekmek, et, sebze grubundan besinler tüketilmelidir. Buna ek olarak
meyve ve süt grubu da katılabilir. Özellikle de antidiyabetik ilaç
ya da insülin alan hastalar için ara öğünler bu tadavilerin etkisini karşılayacak
enerjiyi almak önemli olduğundan gereklidir.
Önerilen besinlerin zamanında ve
önerilen miktarlarda yenilmesi gerekir. Böylece kişi, hipoglisemi
ya da hiperglisemi gibi komplikasyonlardan korunur.
3. Karbonhidratlar
İle İlgili
Enerji oluşumunda kullanılan en
önemli besin ögesi karbonhidratlardır. Karbonhidratlar, tüm bitkisel kaynaklı
besinlerde ve hayvansal kaynaklı besinlerden de süt ve bazı süt ürünlerinde
bulunur. Hepsi yapılarına göre farklılıklar gösterir.
En basit yapılı ve vücutta
en çabuk kana karışan karbonhidrat glukozdur. Çay şekeri olarak bilinen
sukroz, glukozdan sonra en çabuk kana karışan türdür. Meyvelerde
bulunan fruktoz (meyve şekeri) glukoz gibi basit yapılıdır. Meyvenin yapısındaki
posa nedeni ile kana geçişi glukoza oranla daha yavaştır. Bulgur, pirinç
vb. tahıllar ; nohut, mercimek vb. kurubaklagillerde ve sebzelerde bulunan
nişasta ise daha karmaşık yapıdadır, daha yavaş sindirilen dolayısı ile
kana en yavaş geçen karbonhidrat türüdür. Bu olumlu özelliklerinden dolayı,
karmaşık yapıdaki karbonhidratların diyetle basit karbonhidratlara göre
daha fazla tüketilmesi gerekir.
4. Yağlar
İle İlgili
Diabetik kişilerin koroner kalp
hastalıklara yakalanma riskleri daha fazla olduğundan tüketilen yağ miktarı
ve türü önemlidir.
Yağ alımını azaltmak için içersinde
et bulunan yemeklere pişirirken yağ eklenmemesi, kızartmalar ve kavurmalar
yerine ızgara, fırında pişirme ve haşlamaların tercih edilmesi, salatalara
yağ eklenmemesi gereklidir. Salatadan alınacak vitamin ve minerallerin
vücutta kullanılması için yemeklerden alınan yağ yeterlidir.
Yemekleri hazırlarken margarin,
tereyağ yerine zeytinyağı ve diğer sıvı yağlar(mısır özü, ayçiçek yağı,
soya yağı gibi) tercih edilmelidir.
Kırmızı et yerine beyaz et tercih
edilmeli, eğer kırmızı et tercih edilecekse yağsız kısımları alınmalıdır.
Kolesterolu yoğun besinler fazla
tüketilmemelidir. Kolesterolün yoğun olarak bulunduğu besinler : yumurta,
sakatatlar, tereyağı, yağlı peynirler ve kırmızı ettir. Haftada 2 yumurtadan
fazlası yenilmemelidir.
5. Posa İle
İlgili
Tüketilen besinler posa yönünden
yeterli olmalıdır.
Özellikle suda çözülebilir posa
olarak adlandırılan meyve, sebze, kurubaklagiller, yulaf kan glukoz düzeyini
daha çok düşürdüğü için tercih edilmelidir.
Pirinç yerine bulgur, çorba yerine
aynı besine ait meyveler kabuklu tüketilmelidir.
Besinler un formundan çok taneli
tüketilmelidir.
6. Vitamin
ve Minerallerle İlgili
Özellikle E, C ve B grubu vitaminler
ile Selenyum, Çinko ve Krom minerallerinin diabetikler için olumlu etkileri
vardır.
Hergün taze sebze ve meyve, tahı
ve et grubundan tüketilirse yetersizlik oluşmaz. Özellikle her öğünde C
vitamin kaynağı besinlerin alınması gereklidir. Kromun yeterli alınabilmesi
için de mayalanmadan yapılan yufka yerine mayalı ekmek tüketilmelidir.
B grubu vitaminler preparat
olarak alınması önerilir.
Vitamin
ve Minerallerin Zengin Olarak Bulunduğu Besinler
E vitamini : Yeşil yapraklı
bitkiler, yağlı tohumlar ve bunlardan elde edilen yağlar, fındık ve fıstık
gibi sert kabuklu meyveler, tahıl taneleri ve kurubaklagiller
C vitamin : Yeşil sebzeler,
kuşburnu, turunçgiller, çilek, domates
Selenyum : Deniz ürünleri,
böbrek, yürek ve diğer etler
Çinko : Karaciğer, badem içi,
ceviz, buğday, bulgur
Krom : Sakatatlar, saflaştırılmamış
tahıl ürünleri ve baharat
Diabetik
Bir Kişinin Tüketmemesi Gereken Besinler Nelerdir?
- Şeker ve şekerli tatlılar(reçel,
bal, pekmez, çikolata, kurabiye, kek ve pastalar)
- Tereyağı, margarin, iç yağı,
kaymak, krema
- Salam, sosis, sucuk, pastırma
- Sakatatlar(karaciğer, beyin,
dalak, işkembe vb.)
- Kızartılmış ve kavrulmuş besinler
- İçeriğini bilmediğiniz hazır
gıdalar