Anjiyografi vücut damarlarının görüntülenmesi demektir. Damar içine damarların görünür hale gelmesini sağlayan ve kontrast madde olarak tanımlanan ilaç verilerek, özel röntgen cihazları yardımıyla DSA adı verilen filmler elde edilir. Anjiyografi sayesinde organları besleyen damarlar görüntülenerek damar hastalıkları veya bu damarlardan beslenen organlara ait tanı koydurucu bilgiler edinilir. Ayrıca elde edilen bilgiler doğrultusunda anjiografi tedavi amaçlı olarak da kullanılır. Anjiyoplasti (Balonla daralmış damarları açma) bunun klasik bir örneğidir. Bu sayede cerrahi tedavi gerektiren birçok hastalık, cerrahi ve genel anestezinin riskleri olmaksızın tedavi imkanı bulmaktadır.
Hazırlık:
Anjiyografi işlemi öncesi gece yarısından
sonra sabah alınması zorunlu ilaçlar dışında birşey yenilip içilmemelidir.
Eğer kanı sulandırıcı ilaç kullanıyorsa (aspirin, coumadin gibi) işlem
öncesi ilgili hekime danışılmalıdır. İşlem öncesi hastanın böbrek fonksiyonlarının
bilinmesi de önemlidir. Ayrıca kasık tüy temizliği işlem öncesi yapılmış
olmalıdır.
İşlem:
Anjiyografi öncesi hastaya özel önlük giydirilir ve hasta anjiyografi masasına
yatırılır.Tercihen sağ kasıktan cilt temizliğini takiben lokal anestezi
sonrası özel kateter yardımıylaamaca göre atar damar veya toplar damar
içine girilerek kontrast madde verilip damarlar görüntülenir. Bu sırada
lokal anestezi yapıldığı için hasta işlemi hissetmez.
Anjiyografik işlemler:
Tanıya yönelik:
Kol ve bacak damarlarının görüntülenmesi
Karın içi organ damarlarının görüntülenmesi
Beyin damarlarının görüntülenmesi
Akciğer damarlarının görüntülenmesi
Kalp damarlarının görüntülenmesi
Tedaviye yönelik:
Anjiyoplasti: Dar veya tam
tıkalı damarların balon ya da stent denilen özel araçlarla tekrar açılması
için yapılır. Bacak damarlarındaki tıkanmalar, tansiyon yükselmesine neden
olan böbrek damarı tıkanıklıkları, beyni besleyen damarların tıkanıklıkları
bu yolla radyologlar tarafından ameliyatsız tedavi edilebilirler. İşlemlerde
genel anestezi uygulanmaması önemli bir avantajdır.
Anjiyo embolizasyonlar: Anormal damar yumaklarının, damarlarda oluşan baloncukların ya da anormal kanlanma gösteren kanser dokularının damarlarının çeşitli şekillerde tıkanması işlemidir.Yoğun olarak beyin kanamalarının en sık nedenleri olan damarlarda oluşan baloncukların ve AVM adı verilen anormal damar yumaklarının tıkanması amacı ile kullanılır. Kanser dokularının, özellikle karaciğer kanserlerinin, anormal damarlarının tıkanması aracılığı ile tedavide kullanılır. Radyologlar tarafından yapılan bu işlemlerle de, sadece cerrahi tedavisi olan hastalıklar lokal anestezi ve anjiografi yöntemiyle tedavi edilmiş olmaktadırlar. Bununla birlikte bu tedavi yöntemlerininde cerrahi tedavilerde olduğu gibi belirli riskleri bulunmaktadır.
TIPS(Transjuguler intrahepatik porto-kaval şant): Son dönem karaciğer hastalığında mide varis kanamasının tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. Boyun damarından yanlızca bir kateter ile girilerek karaciğerdeki damarlar arasında yapay bir damar yaratarak kan geçişini sağlayan ameliyata alternatif bir yöntemdir.
İnferior vena kava filtresi yerleştirilmesi: Bacak toplar damarlarından alt ana toplar damar (inferior vena kava) yoluyla akciğerlerine sık sık pıhtı taşınan ve bu nedenle akciğer damarlarında tıkanma oluşan hastalarda alt ana toplar damar içine kasıktan kateter yardımıyla girilerek pıhtı geçişini engelleyici filtre yerleştirilmesi işlemidir.
İşlem sonrası:
İşlem sonrası kateter takılan bölgenin
temizliği ve pansumanını takiben hastalar ortalama 2-4 saat yatarak takibe
alınırlar ve eve gönderilmeden önce bilgilendirilerek kontrollere çağırılırlar.
Bununla birlikte komplike vakalarda hastanede birkaç gün yatmak sözkonusu
olabilir.
Komplikasyonlar:
Başlıcaları kontrast madde allerjisi,
lokal anestezik madde allerjisi ve kanamadır. Kullanılan kontrast madde
miktarı modern anjiografi cihazlarıyla en aza indirgenmiştir. Allerji olup
olmadığı önceden hastayla konuşularak belirlenebilir. Ancak bazı durumlarda
ilk kez allerji oluşabilir. Oran oldukça düşüktür. Böyle bir durumda gerekli
ekipmanlar anjiografi bölümünde hazır bulundurulur. Kanama için önceden
kan testleri yapılır. Anormallik varsa işlem yapılmaz. Mutlaka yapılması
gerekliyse gerekli tedbirler alınarak işleme başlanır. işlem sonrasında
kanama ihtimaline karşı hastalar belirli süre gözlem altında tutulur.