Hazırlayanlar :Prof. Dr. Hakan Şatıroğlu
Opr. Dr. Cihan Kabukçu
Çalışmak ekonomik gereklilik
olduğu kadar tüm kadınların en doğal hakkıdır. Modern dünyada olduğu gibi
ülkemizde de üreme çağındaki kadınların azımsanmayacak çoğunluğu çalışarak
ekonomik gelişmeye katkıda bulunmakta, çalışan kadınların oranı ise her
geçen gün bir öncekine göre artmaktadır. Artan oranlar hem gebe olarak
çalışan kadın sayısını artırmakta hem de çalışma koşullarının yaratabileceği
olumsuz şartlarla gebelik sürecinde de karşılaşma oranını artırmaktadır.
Çalışma koşullarında karşılaştığımız birçok madde, kadınların doğurganlığı üzerine olumsuz etkililer oluşturur. Bunların yanında yoğun çalışmanın getirdiği stres ve yorgunluk da zaten hayatının en önemli işlerinden biri olan gebeliği yapmakta olan kadına ek yük getirmektedir. Özellikle doğuma yaklaştıkça anne üzerindeki etkiler daha belirgin olarak artar. Gebeliğin ilk 3 ayında olumsuz etkiler daha çok major anomaliler olarak karşımıza çıkmaktadır. İkinci ve üçüncü üç aylık dönemlerde de benzer etkiler görülmektedir. Günümüzde hekimlere düşen görev, dünya literatüründe net olarak ortaya konulmamış veriler ile hastanın işini ve sağlığını koruma konusunda hastaları çok fazla kısıtlamadan dengeyi sağlayabilmektir.
AB ülkelerinde ve birçok gelişmiş ülkede çalışan anneleri koruyan yasalar ailelere, anne adaylarına ve hekimlere yol gösterir. Bu yasalarda gebelik sırasında zararlı olabilecek işler, ajanlar, işlemler ve maddeler belirtilmiştir. Eğer gebeliğe zarar verebilecek bir işte çalışıyorsa ya iş değişikliği ya da ücretli iş bırakma gibi yöntemler kullanılmaktadır. Yasalara göre bu konuda karar verme yetkisi hekimlere tanınmıştır. Bu hak sadece kadınlar için geçerli değil üreme fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilecek işlerde çalışan erkekler için de geçerlidir. Gebelikte ve gebelik öncesinde çalışan işe bağlı oluşabilecek olumsuz engellemek için hekimlere büyük görevler düşmektedir. Ancak ne yazıkki ülkemizde henüz bu uygulamalar yasal bir zemin bulmamış ve yaygınlaşamamıştır.
İlk defa çalışma koşullarının yaratabileceği sorunlar ile ilgili kitap 18. yy’da yazılmıştır. Bernardino Ramazzini kitabında çeşitli meslek gruplarında üreme problemlerinin oluştuğunu belirlemiştir. Çamaşırhaneler gibi sürekli rutubetli ortamda çalışan kadınlarda adet düzensizlikleri olduğunu, dokuma işinde çalışanlarda tekrarlayan düşüklerin ve erken doğumların oluştuğunu belirtmiştir. Günümüzde ise hem erkeklerde hem de kadınlarda üreme fonksiyonları üzerine zararları olduğu bilinen birçok madde vardır. Aşağıdaki tabloda bunlardan bazılarını bulacaksınız.
|
||
Zarar |
|
|
Organik
Çözücüler
|
Her
ikisi
|
Kadın:
toluene, xylene, endüstrial çözücüler (tekrarlayan düşükler, doğum
anomalileri, fetal büyüme geriliği)
|
Erkek:
Etilen
glikol:Spermatotoksisite
endüstrial
çözücüler: çocukta kanser gelişimi
|
||
Ağır
Metaller
|
Her
ikisi
|
Kadın:
kurşun, civa (tekrarlayan düşükler, çocuklara sinir sistemi gelişim
bozuklukları, ölü doğum)
|
Erkek:
Kurşun: üreme hormonları üzerine olumsuz etki, azalmış libido, spermatotoksisite,
doğum anomalileri
|
||
İlaçlar
|
Kadın:
antineoplastikler (tekrarlayan düşükler), antiviraller
|
|
Erkek:
Doğum kontrol hapları üretiminde çalışanlar: Azalmış libido, reprodüktif
ve endokrin bozukluklar. Antineoplastikler (partnerde düşükler)
|
||
Atık
anestezik gazlar
|
Kadın
|
Kadın:
NO2 (düşükler)
|
Sterilizan
ve dezenfektanlar
|
Kadın
|
Ethylene
oxide, formaldehyde (düşük)
|
Böcek
ilaçları
|
Herikisi
|
Kadın:
tarım işçileri: (ekstremite eksiklikleri)
|
Erkek:
dibromochloropropane
(azoospermi, kısırlık, çocuklarda değişen cinsiyet oranı; 2,4-dichlorophenoxy
acetic acid (spermatotoxicity)
|
||
Ağır
çalışma koşulları
|
Kadın
|
6
saatten fazla ayakta durma, ağır yük kaldırma (erken doğum, büyüme geriliği),
yoğun atletik performans ( endokrin bozukluklar)
|
İonizan
radyasyon
|
Herikisi
|
Kadın:
Atom bombasından kurtulanlar: fetal ölüm, sinir sistemi gelişim anomalileri,
mental retardasyon, büyüme bozuklukları, çok miktarda tanısal amaçlı radyasyon
alanlar ve Çernobil yakınında oturanlar : çocukluk dönemi kanserleri
|
Erkek:
Çernobil temizliğine katılanlar : spermatotoxicity
|
||
Isı
|
Herikisi
|
Kadın:
nöral tüp defektleri
|
Erkek:
Isı altında çalışanlar, şoförler,spermatotoxicity
|
||
Gürültü
|
Kadın
|
Endüstri
işçilri, müzisyenler, havaalanı çalışanları, silahla uğraşanlar: Muhtemel
fetal işitme kaybı, erken doğum riski
|
Enfeksiyonlar
|
Herikisi
|
Kadın:
Hepatit B,HIV, rubella, CMV, toxoplasmosis, parvovirus
|
Erkek:
Kabakulak (azalmış fertilite), Bulaşıçı enfeksiyonlar kadın partneri etkileyebilir
|